Ahlat'ı Tanıyalım

Ahlat, Van Gölü'nün kuzeybatı kıyısında sahil kenarında kurulu, 35.000 nüfuslu, Bitlis iline bağlı bir ilçedir. Kuzeyinde Muş iline bağlı Bulanık ve Malazgirt ilçeleri, batısında Muş ili, güneyinde Van Gölü, güneybatısında Tatvan ve Bitlis, doğusunda ise yine Van Gölü ve Adilcevaz ilçesiyle sınırlıdır.

Şehrin en eski sakinleri olan Urartular buraya "Halads" derken, Türkler ve İranlılar "Ahlat", Kürtler "Xelat", Ermeniler "Şaleat", Süryaniler "Kelath" ve Araplar "Hil’at" demişlerdir.

Ayrıca islam dünyasında "Kubbet-ül islam" olarak da bilinir.

Ahlat isminin kökeni 

Şehrin isminin kökeni hakkında çeşitli rivayet ve söylentiler vardır. Ancak bunlar içinde halk arasında en yaygın olanı şehir isminin bir urartu kralı olan Lat 'ın yaptığı bir savaş sonucunda ağır bir yara alması sonucu kızı Derminia'nın babası adına yaktığı ahh! Lat ağıtından geldiğidir.bu ve buna benzer bir çok hikâye yöre halkı tarafından söylenegelmiştir. "Bırifkan Seyyidleri" adlı kitapta Ahlatın etimolojik kökeni hakkında klasik olarak ileri sürülen dört nedenleri anlattıktan sonra şu bilgilere yer vermektedir: "Sanırım yukarıda Ahlat hakkında ileri sürülen dört görüşte yanlıştır.Kanaatime göre M.ö 4000 yıllarda bu şehri ilk kuran ve yerleşen Huriler aynı zamanda ilk adını da koydular.Bu adı koyarken çok sevdikleri toprak ve dağın adını birleştirerek coğrafi durumu göz önünde tutarak imza attılar. Huriler Kürtlerin atası olarak kabul edilmektedir. Kürtçede “Ax”: toprak, “Lat”: Kaya, sarp ve dik demektir. Zaten Ahlat’ta, bir yandan “Lat” olan Süphan dağı ile hemen üzerinde ve aşağısında “Ax”olan yaylalar mevcuttur. O zaman 6000 yıldır ki bu şehrin adı Ahlat’tır. Ahlat, adını kendi özünden almıştır."

Adı geçen kitapta Ahlat'ta yaşamış çok sayıda bilgin ve alimlere yer vermiştir.Bunlardan bazıları şunlardır:

    1-Seyyid Ahmet Ahlati:

Bu zat H.682/M.1283’te Sühreverdi tarikatının irşadı için babası Seyyid Ali Hemedani'nin vasiyeti üzerine Ahlat'a gelmiştir.Bu zat H.715/M.1283'te Ahlat'ta vefat etmiştir.Eskiden Dere mahallesi olarak bilinen El Vadi camisinin avlusunda defnedilmiştir.Tabiki şu an ne böyle bir cami nede böyle bir mahalle Ahlat'ta bulunmamaktadır.Muhtemelen bu yer harabe şehrin içerisinde kalmıştır.

    2-Seyyid Haci Nizamüddin Ahlati:

Babası Seyyid Ahmet Ahlati'dir.H.751'de vefat etmiştir.Türbesi babası'nın türbesinin yanında metfundur.

    3-Seyyid Ali Ahlati:

Babası Seyyid Haci Nizamüddin Ahlati'dir H.781/M.1379'da vefat etmiştir.Türbesi babasının türbesinin yanında metfundur.

    4-Seyyid Hüseyin Ahlati:

H.808/M.1405 yılında Mısır'ın Kahire kentinde vefat etmiştir.Bu zat Ahlat'tan Mısır'a göç ederken tam on iki bin aile (takriben 60.000 nüfus) onunla beraber Mısır'a göç etmiştir.Şu an bile Ahlat Mahallesi ve Ahlat Mezarlığı,Kahire'de mevcuttur. Seyyid Hüseyin Ahlati'nin vasiyeti üzerine oğlu Seyyid Baba Mansur Ahlati tekrar Ahlata gelmiştir. H.1085/M.1674'te Duhok'un Bırifkan köyünde vefat eden Seyyid Şemseddin'e Kutbiyye Ahlati,Seyyid Hüseyin Ahlati'nin soyundandır.Silsilesi şöyledir: Seyyid Şemseddin Ahlati,Seyyid Abdülkerim Ahlati'nin oğlu,Seyyid Musa Ahlati'nin oğlu,Seyyid Süleyman Ahlati oğlu,Seyyid Abdülgani Ahlati oğlu,Seyyid İshak Ahlati oğlu,Seyyid Baba Mansur Ahlati oğlu ve Seyyid Hüseyin Ahlati'nin oğludur."

Coğrafya

1044 km2’ lik kırsal bir alana yayılmış olan ilçenin yüzey şekilleri , gerek biçim, gerekse meydana geliş şekilleri bakımından farklılıklar gösterir. Yeryüzünün sayılı volkanlarından olan Nemrut, Ahlat’ın batısında , Süphan ise doğusunda yer almaktadır.

İlçe Van Gölü’nün kuzey kıyısında yer almış olmakla beraber iklimi kara iklimi özelliği taşır. Yörede kış oldukça erken başlar ve uzun sürer.Havanın ısınmaya başlaması ancak nisan ayının ortalarında olur. Yörenin yaz mevsiminin ağustos ayının sonuna kadar sürmekte olması yanında kısmen bazı yıllar eylülayını da kapsar.Yılık ortalama yağış miktarı 1000-1500 mm.dir.

Gerek Van Gölü’nün kıyısında olmasının gerekse yıllık yağışın bolluğu sebebiyle Ahlat bölgenin genel bitki örtüsü olan bozkır bitki örtüsünün dışında daha yeşil ve gür bir bitki örtüsüne sahiptir
Nüfus 

İlçenin nüfusu 2009 genel nüfus sayımına göre 35.411 kişidir. Bunun 19.078'i ilçe merkezinde, 16.333'ü ise kasaba ve köylerde yaşamaktadır.

İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; 1 belde, 23 köy ve 12 mahalleden oluşmaktadır.
Yıllara göre ilçe nüfus verileri
Yıllar     Merkez     Köyler     Toplam
2007            
2000     34787     18027     52814
1997            
1990     16742     17475     34217
1985            
1980            
1975            
1970            
1965            
1960            
Kültür 

Ahlat şehri, tarihi mezarlıklarıyla ön plana çıkan bir ilçedir. Selçuklu döneminden kalan mezar taşları Türk tarihi açısından önemli bir değere sahiptir. İlçede daha pek çok tarihi mezar kalıntıları vardır.

Bunların yanı sıra yine Selçuklular dönemine ait, lahit mezar özelliği taşıyan kümbet mezarlar bulunmaktdır ki bu mezarlar yörede sıkça kullanılan Ahlat'a özgü taşlarla yapılmıştır. İlçede taş işlemeciliğinin ön planda olduğunun bir göstergesi olan bu kümbetlerde, dönemin saygın kişilerinin mezarları bulunmaktadır.

Halkın uğraş alanlarından biri olan bastonculuk geleneği günümüzde de önemli bir kültür-sanat faaliyeti olarak yer almaktadır. Özel teknikler kullanılarak yapılan bu bastonların her biri, büyük emekler ve özveriler neticesinde oluşturulmaktadır. Ağaca ilginç ve bir o kadar da yaratıcı figürler aktararak bu konudaki ustalıklarını gösteren ilçe halkı, bu yeteneğini önemli bir kültür turizmi aracı olarak kullanmakta ve başarılı olmaktadır. Ayrıca oğuz saka Türklerinden gelen halktan oluşur tamamen devlet yanlısı ve sağ görüşlü bir toplumdan oluşur. Ayrıca Ahlat Ertuğrul gazinin doğum yeridir.